Przyczyny niedoboru kolagenu

Kolageny są białkami o dużych cząsteczkach, więc ich synteza jest dla organizmu wyzwaniem, tym bardziej że aktywność biologiczną wykazują tylko poprawnie zbudowane i sfałdowane cząstki (w procesie syntezy są one „składane” w odpowiedni kształt, który pozwala im wiązać się z receptorami, sobą nawzajem i innymi białkami). Można sobie jednak wyobrazić kilka powodów, dla których wraz z wiekiem budowa takich skomplikowanych cząsteczek staje się dla organizmu zbyt dużym wyzwaniem.
Błędy materiału genetycznego
Każda cząstka kolagenu musi być zbudowana dokładnie tak samo. Instrukcja dotycząca tego, jakie aminokwasy i w jakiej kolejności należy połączyć, aby otrzymać prawidłową cząstkę, zapisana jest w DNA. To jednak narażone jest na uszkodzenia. Każda z komórek ludzkiego organizmu może podzielić się około 50 razy, a potem obumiera. W czasie kolejnych podziałów dochodzi jednak do niewielkich uszkodzeń DNA – młody organizm dysponuje sprawnymi mechanizmami, które są w stanie je usuwać, ale wraz z wiekiem skuteczność procedur naprawczych spada, zatem powstaje coraz więcej błędnych cząstek i po prostu nie są one odpowiednio szybko usuwane.
Nadaktywność kolagenaz
Kolagenazy są specyficznymi enzymami proteolitycznymi, czyli rozkładającymi białka. Cząsteczkami, wobec których wykazują one swoją aktywność, są kolageny. Wraz z wiekiem kolagenazy stają się coraz bardziej aktywne – spada skuteczność mechanizmów blokujących ich działanie, więc zbyt szybko usuwają budowane z coraz większym trudem cząstki kolagenu. Jest to problematyczne, tym bardziej że wraz ze wzrostem efektywności kolagenaz pojawiają się inne czynniki mogące negatywnie wpływać na ilość dostępnego biologicznie kolagenu: większe zagrożenie stwarzają wolne rodniki, cząstki kolagenu stają się krótsze na skutek błędów strukturalnych, a w komórkach mogą gromadzić się toksyny o zdolnościach denaturujących, co uniemożliwia biologiczne wykorzystywanie kolagenów.
Zmiany w diecie
Nasza dieta powinna zmieniać się w kolejnych fazach życia. O ile do okresu dojrzewania i tuż po nim faktycznie tak jest, o tyle później zwykle zaniedbujemy zwyczaje żywieniowe. Dieta, choć nie powoduje widocznych objawów niedoboru żadnych składników odżywczych, nie jest w istocie optymalna. Pojawiają się niedobory białek zwierzęcych oraz niektórych witamin, a to powoduje zaburzenia procesów trawiennych. Z punktu widzenia niedoboru kolagenu najbardziej znaczące są zaburzenia wchłaniania aminokwasów oraz samego trawienia białek, a także niedobór witamin będących katalizatorami w etapach pośrednich syntezy kolagenu. Jakby więc na domiar złego nie tylko spadają „moce przerobowe” fabryk komórkowych, ale jeszcze ograniczona zostaje dostępność substratów do produkcji kolagenu, co stwarza realne ryzyko niedoboru białek z tej ważnej grupy.
Podsumowanie
Mechanizmy biologiczne regulujące produkcję, rozkład i wykorzystanie kolagenów różnego typu są bardzo skomplikowane i omówienie ich wszystkich nie jest możliwe. W największym skrócie – wraz z wiekiem spadają możliwości organizmu w zakresie syntezy tych białek, a poza tym sami często nie dbamy o to, aby mogły one przebiegać optymalnie, odżywiając się nieodpowiednio.